Truyền thuyết về Shahmaran vẫn còn được lưu truyền mãi cho đến tận ngày nay. Và được cho là có sức mạnh bảo vệ vì vậy mà hình ảnh của sinh vật này vẫn thường được sử dụng trên những tấm bùa hộ mệnh để xua đuổi ma quỷ.
Theo nhiều tài liệu ghi lại thì truyền thuyết của Shahamran được bắt nguồn đầu tiên từ Ba Tư Cổ đại. Shahamran có nghĩa là vua của loài rắn. Nhưng vì nửa trên của sinh vật này là nữ nên dịch là Nữ hoàng rắn thì có vẻ là phù hợp hơn.
Sinh vât này gắn liền với văn hóa của người Kurd và Thổ Nhĩ Kỳ. Các nền văn hóa khác nơi truyền thuyết về Shahmaran cũng được tìm thấy bao gồm người Tatars và Chuvash ở phía Đông, cả hai đều nói ngôn ngữ Turkic.
Truyền thuyết về tình yêu của Shahmaran
Đây là một trong những truyền thuyết được xem là cổ xưa nhất của nhân loại. Câu chuyện xoay quanh hai nhân vật chính một là Shahmaran và một người đàn ông có tên là Tahmasp. Nơi câu chuyện diễn ra là tại thành phố Mardin, một thành phố của a Mã cổ đại ở phía đông nam của Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay.
Chuyện kể rằng một ngày nọ, chàng thanh niên Tahmasp và những người thợ cắt gỗ khác cùng đến một khu rừng để lấy gỗ. Họ bất ngờ phát hiện ra một hang động có chứa đầy mật ong ngay bên dưới. Tahmasp đã được cử đưa xuống hang động để lấy mất. Nhưng vì một lý do nào đó, mà sau khi chàng thanh niên này lấy được mật thì những người bạn bè của anh tay đã quyết định bỏ mặc anh ta ở đó và về nhà.
Khi nhận ra mình bị bỏ rơi trong hang không thể trở về nhà, Tahmasp đã vô cùng tuyệt vọng. Khi anh tưởng rằng mình chỉ có con đường chết thì bất ngờ nhìn thấy một lỗ nhỏ trong hang. Tahmasp đã dùng một con dao mang theo bên người để đào xung quanh cái lỗ. Cái lỗ từ từ được mở rộng, và cuối cùng, nó trở nên đủ lớn để Tahmasp chui qua.
Sau khi chui qua lỗ, Tahmasp thấy mình đang ở trong một khoảng đất trống rộng lớn. Khi Tahmasp kiệt sức vì tất cả công việc đã làm, anh chìm vào giấc ngủ sâu.
Khi tỉnh dậy, Tahmasp bị sốc khi nhận ra rằng mình đang bị hàng nghìn con rắn vây quanh. Những con rắn dường như đang quan sát Tahmasp một cách cẩn thận, và khi anh di chuyển, chúng bắt đầu tiếp cận anh.
Tahmasp vô cùng sợ hãi và nghĩ rằng những con rắn sẽ giết chết mình. Một lần nữa, Tahmasp cảm thấy tuyệt vọng, nhắm mắt lại và chuẩn bị chết. Khoảnh khắc trôi qua, nhưng không có gì xảy ra. Tahmasp thu hết can đảm và buộc mình phải mở mắt.
Tahmasp nhìn thấy trước mặt anh là một thiếu nữ xinh đẹp – Shahmaran. Khi Tahmasp nhận thấy Shahmaran có phần thân dưới của một con rắn, anh đã vô cùng ngạc nhiên và không nói nên lời. Tuy nhiên, Shahmaran tự giới thiệu bản thân, nói với Tahmasp rằng đừng sợ, và đảm bảo với anh rằng cả cô và rắn của cô đều không làm hại anh.
Hóa ra những con rắn mà Shahmaran cai quản không phải là những con rắn bình thường, mà là những con rắn thông minh, từ bi và ôn hòa. Shahmaran nói với Tahmasp rằng anh ta sẽ được coi như một vị khách, yêu cầu anh ta nghỉ ngơi và hứa rằng họ sẽ nói chuyện lại vào ngày hôm sau. Sau đó, Shahmaran bỏ đi.
Tahmasp không biết phải làm gì với tất cả những điều này, và nghĩ rằng mình đang mơ. Dù thế nào đi nữa, anh ấy cũng nhắm mắt lại và ngủ tiếp. Khi Tahmasp thức dậy vào sáng hôm sau, anh thấy mình đang ở trong một hội trường lớn, trong đó có một chiếc bàn bày đầy thức ăn. Shahmaran đang ngả lưng trên bàn.
Tahmasp giờ đã tin chắc rằng đêm hôm trước anh không hề mơ. Shahmaran mời vị khách của mình dùng bữa sáng với cô ấy và bắt đầu chia sẻ với anh ta những câu chuyện về lịch sử loài người. Tahmasp bị thu hút bởi sự thông thái và lòng tốt của Shahmaran, và theo thời gian, hai người trở thành người yêu của nhau.
Tahmasp đã cuộc sống ngọt ngào với Shahmaran trong vương quốc dưới lòng đất của cô ấy. Tuy nhiên, cuối cùng, mặc dù rất hạnh phúc, Tahmasp bắt đầu khao khát gia đình và muốn về nhà. Shahmaran không nỡ để Tahmasp rời đi, nhưng vì tình yêu của cô dành cho anh, cuối cùng cô đã đồng ý với yêu cầu của anh.
Trước khi để Tahmasp rời khỏi vương quốc của mình, cô đã cảnh báo anh ta không được nói với ai về cõi dưới lòng đất này. Cô ấy nói thêm rằng vì Tahmasp đã ở với cô ấy quá lâu nên anh ấy đã tiếp thu một số đặc điểm của loài rắn. Vì vậy, anh ấy nên tránh đến các phòng tắm công cộng, vì da của anh ấy sẽ trở nên đóng vảy khi tiếp xúc với nước, và bí mật của anh ấy sẽ bị tiết lộ.
Tahmasp hứa với Shahmaran rằng anh sẽ chú ý đến những lời cảnh báo của cô và trở về nhà. Tahmasp đã đoàn tụ với gia đình của mình và ở cùng họ vài năm. Mọi thứ đều tốt đẹp, cho đến một ngày, tin tức đến rằng vua của thành phố Tahmasp đang sống đã mắc một căn bệnh bí ẩn.
Các thầy thuốc hoàng gia, sau khi khám cho nhà vua, kết luận rằng nhà vua chỉ có thể được chữa lành nếu ông ta ăn thịt của Shahmaran. Do đó, nhà vua đã ban hành một sắc lệnh để tìm kiếm bất kỳ ai trong thành phố biết về Shahmaran, và những người đã từng đến vương quốc của cô.
Các thầy thuốc cũng cho vị vua biết rằngcách duy nhất để xác định chắc chắn rằng một người đã từng đến vương quốc của Shahmaran là đổ nước lên da của họ. Như Shahmaran đã cảnh báo Tahmasp, điều này sẽ khiến da trở nên đóng vảy, do đó tiết lộ rằng người đó đã từng đến vương quốc dưới lòng đất của loài rắn.
Vì vậy, nhà vua đã ra lệnh cho tất cả thần dân của mình phải trình diện tại các nhà tắm công cộng. Ở đó, họ sẽ được theo dõi bởi những người lính của nhà vua khi họ đắm mình trong nước. Tahmasp cố gắng trốn đi nhưng anh ta bị binh lính tìm thấy và đưa vào phòng tắm.
Những người lính ném Tahmasp xuống nước, và ngay lập tức, vảy xuất hiện trên da của anh ta. Tahmasp bị kéo lên khỏi mặt nước, bị trói và đưa đến trước mặt nhà vua. Lúc đầu Tahmasp không tiết lộ nơi Shahmaran sống, nhưng nhà vua đã tra tấn anh ta và Tahmasp nói với nhà vua tất cả những gì anh ta muốn biết.
Ngay sau đó, nhà vua cho quân lính của mình đến hang động, bắt Shahmaran và đưa cô về cung điện. Khi Tahmasp nhìn thấy Shahmaran, anh cảm thấy vô cùng xấu hổ và hối hận vì những gì mình đã làm.
Khi Shahmaran biết rằng không có lối thoát cho mình, cô ấy đã tiết lộ một bí mật cho nhà vua và những người ở cùng anh ta. Cô ấy nói với họ rằng bất cứ ai ăn đuôi của cô ấy sẽ đạt được sự khôn ngoan và sống lâu, ngược lại ai ăn đầu cô ấy sẽ chết. Sau khi đưa ra thông điệp cuối cùng này, Shahmaran đã bị giết và bị cắt thành ba phần.
Nhà vua và nhiều quan cận thần, binh lính hoàng gia đã ăn thịt đuôi của Shahmaran. Mặt khác, Tahmasp vì quá đau khổ không muốn tiếp tục sống nữa nên anh đã ăn đầu của Shahmaran. Trước sự ngạc nhiên của tất cả mọi người, nhà vua và tất cả những người ăn đuôi của Shahmran đều chết, trong khi Tahmasp không bị tổn hại gì.
Trong nhiều hình ảnh mô tả Shahmaran, sinh vật thần thoại có hai đầu, một đầu là đầu người ở nửa trên cơ thể, trong khi đầu kia là đầu rắn ở cuối đuôi. Trong trường hợp này, người ta có thể nói rằng thực tế đầu người của Shahmaran là đuôi của cô ấy, trong khi đầu rắn là đầu thật của cô ấy.
Kết cục Tahmasp rời nhà của mình để lang thang trên các vùng đất một mình. Nhờ có được sự thông thái của Shahmaran, Tahmasp được biết đến như một nhà thông thái. Tuy nhiên, anh vẫn hối hận vì đã phản bội Shahmaran cho đến cuối đời.
Trong một phiên bản khác thì những con rắn dưới sự cai trị của Shahmaran biết rằng hoàng hậu của chúng đã bị phản bội bởi Tahmasp và bị giết bởi vua của anh ta. Kết quả là, họ trở thành kẻ thù không đội trời chung của nhân loại.
Ngày nay, Shahmaran được coi như một biểu tượng bảo vệ. Tranh của Shahmaran được treo trên tường của các ngôi nhà, trong khi một số đồ trang trí mang hình ảnh của cô ấy.
Shahmaran cũng đã được coi là một biểu tượng văn hóa. Ví dụ, điều này được thấy trong trường hợp của Mardin. Ví dụ, vào năm 2020, một cuộc triển lãm nghệ thuật công cộng có tên ‘Shahmaran Mardin’ được tổ chức bởi Thành phố Mardin Metropolitan. Các bức tượng của Shahmaran đã được tạo ra và được trưng bày trước công chúng trong vài tháng, từ ngày 20 tháng 4 đến ngày 20 tháng 7.
Vào cuối cuộc triển lãm, các bức tượng đã được bán đấu giá, và số tiền thu được, theo bài báo của Daily Sabah viết vào tháng 3 năm 2020, sẽ được dùng để tài trợ cho các cuộc khai quật ở địa điểm cổ đại gần đó của Dara. Các sự kiện khác được tổ chức trong triển lãm bao gồm các buổi hòa nhạc, hội thảo và các chuyến tham quan.
