Lý thuyết thứ 1: Nhân tố chính gây say tàu xe là hệ thống cân bằng của chúng ta
Nói một cách nôm na dễ hiểu là chúng ta bị mất cân bằng do các thông tin truyền về từ các cơ quan không khớp với nhau. Thường thì tất cả các thông tin được truyền về từ mắt, tai, … sẽ giúp chúng ta nhận thức rõ mình đang ở đâu.
Nếu thông tin từ mắt, tai trong và các giác quan xúc giác không khớp với nhau sẽ có thể khiến chúng ta cảm thấy mất thăng bằng hoặc không vững. Đây là lý do tại sao người ta cho rằng say tàu xe là do thông tin từ các giác quan của chúng ta không khớp. Mắt và tai trong cho cơ thể biết rằng chúng ta đang di chuyển mặc dù chúng ta thực sự đang ngồi yên tại chỗ.
Đây cũng là lý do tại sao chúng ta càng ít gặp phải sự sai lệch về cảm giác trên xe, chúng ta càng ít có khả năng bị say tàu xe hơn. Ví dụ, đi trên ô tô trên một con đường bằng phẳng, thẳng sẽ ít gây cảm giác sai lệch hơn là đi trên một con đường quanh co, nhiều ổ gà.
Lý thuyết này hiện được coi là lời giải thích tốt nhất cho chứng say tàu xe.
Lý thuyết thứ 2 cho thấy rằng tất cả phụ thuộc vào việc kiểm soát tư thế
Theo lý thuyết này, say tàu xe không xảy ra chỉ vì thông tin cảm giác không khớp. Thay vào đó, chúng ta không có khả năng điều chỉnh tư thế để giảm thông tin cảm giác không khớp này khiến chúng ta cảm thấy buồn nôn. Mặc dù nghe cũng có vẻ hợp lý song không có nhiều bằng chứng hỗ trợ lý thuyết này.
Say tàu xe ảnh hưởng đến mọi người theo cách khác nhau và không vẫn chưa có lý do giải thích hợp lý tại sao một số người bị say tàu xe thường xuyên hơn những người khác. Nhưng sự khác biệt về mức độ hoạt động của hệ thống cân bằng của một người sẽ ảnh hưởng đến cảm giác của họ trên các loại phương tiện khác nhau.
Một số rối loạn bao gồm chứng đau nửa đầu và các bệnh về tai trong, chẳng hạn như bệnh Ménière làm tăng khả năng bị say tàu xe. Tuổi tác và giới tính cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng bị say tàu xe, với một số nghiên cứu cho thấy trải nghiệm này đạt đỉnh điểm vào khoảng 9 hoặc 10 tuổi và phổ biến hơn ở phụ nữ. Tuy nhiên, không rõ tại sao lại có thể xảy ra trường hợp này.
Loại phương tiện mà mọi người di chuyển cũng sẽ có một số ảnh hưởng đến mức độ say tàu xe mà một người có thể gặp phải. Nói chung, bất kỳ yếu tố nào làm tăng sự không phù hợp giữa từng giác quan góp phần vào hệ thống cân bằng của chúng ta sẽ làm tăng nguy cơ say tàu xe.
Trải nghiệm càng kéo dài và phạm vi của chuyển động càng lớn thì các triệu chứng càng tồi tệ hơn. Ví dụ: đi trên một chiếc thuyền nhỏ trong cơn bão kéo dài hơn tám giờ sẽ gây ra các triệu chứng khá nghiêm trọng – trong khi hành trình bằng tàu hỏa kéo dài một giờ có thể sẽ ít ảnh hưởng, ngay cả khi đường đi không hoàn toàn trơn tru.
Nhiều người cũng cho biết họ bị say tàu xe khi họ là hành khách chứ không phải khi họ đang lái xe. Điều này có lẽ là do người lái xe (không có gì ngạc nhiên) trong việc dự đoán chuyển động của xe và di chuyển cơ thể của họ theo chuyển động của xe tốt hơn nhiều.
Ví dụ: nếu một chiếc ô tô đi quanh khúc cua gấp, người lái xe sẽ nhìn về phía trước và dự đoán chuyển động của xe khi họ rẽ – trong khi hành khách có thể phản ứng khi rẽ bằng cách nghiêng người về hướng ngược lại.
Say tàu xe cũng không chỉ giới hạn ở "thế giới thực", say xe là một loại say tàu xe khác mà mọi người mắc phải từ môi trường ảo, thường là khi chơi trò chơi điện tử. Điều này có thể xảy ra do xung đột cảm giác khi nhìn thấy môi trường chuyển động trên màn hình trong khi cơ thể vẫn đứng yên. Xem phim 3D tại rạp chiếu phim có thể khiến bạn say tàu xe vì lý do tương tự.
Nếu bạn là người bị say tàu xe, điều tốt nhất nên làm trong lần tiếp theo khi bạn ngồi trên xe là cố gắng giảm sự không khớp của thông tin giác quan. Vì vậy, tránh đọc sách trong xe hơi – vì điều này gây ra sự không khớp giữa những gì chúng ta đang thấy và những gì chúng ta đang cảm thấy – và thay vào đó hãy cố gắng nhìn ra ngoài cửa sổ.
Điều này có thể giúp giảm cảm giác buồn nôn vì thông tin thị giác hiện khớp với thông tin cân bằng trong tai trong của chúng ta tốt hơn. Điều này cũng đúng đối với tàu thuyền và xe lửa, hãy tập trung vào phong cảnh đi qua có thể làm giảm các triệu chứng.
Các mẹo khác để giảm say tàu xe bao gồm không ăn quá no trước khi đi, thông gió cho xe và dừng lại thường xuyên (khi có thể). Nhưng nếu những mẹo này không đủ để giải quyết các triệu chứng, thì việc sử dụng thuốc chống say tàu xe có thể hữu ích. Những chất này làm giảm hoạt động trong hệ thống cân bằng của não hoặc giảm số lượng tín hiệu mà não gửi đến ruột, có thể giúp ngừng buồn nôn và nôn.
