Các cao nguyên Andean ở Nam Mỹ nơi gặp nhau của Chile, Argentina và Bolivia còn được gọi là "Tam giác Lithium", vì khu vực này chứa hơn một nửa nguồn cung kim loại quý giá trên thế giới.
Điều này đã thu hút nhiều công ty khai thác, đặc biệt tập trung ở khu vực đông bắc Chile có tên là Salar de Atacama. Nơi này ước tính chứa gần 30% lượng lithium được biết đến trên toàn cầu.
Một nghiên cứu mới cho thấy rằng các hoạt động khai thác xung quanh các khu cực này có liên quan đến sự suy giảm mạnh của hai loài chim hồng hạc sống ở đây, đe dọa đến sự tồn vong của chúng.
Các nhà nghiên cứu giải thích cho việc này như sau:
Cao nguyên Andean vốn nằm trong số những nơi khô hạn nhất trên Trái đất, nhưng nó chứa nhiều hồ nước mặn lớn, chẳng hạn như Salar de Atacama. Nhờ đó, khu vực này có nhiều nước ngầm mặn, được gọi là nước muối, nơi có thể tìm thấy liti.
Vấn đề là, để sản xuất một tấn lithium cần khoảng 400.000 lít nước, theo nghiên cứu. Đó cũng chính là lý do vì sao các công ty khai thác sẽ bơm và làm bay hơi chất lỏng để chiết xuất lithium.
Đáng báo động là quá trình này làm thu hẹp và khô cạn các hồ nước mặn này vốn là nơi hồng hạc kiếm ăn và sinh sản. Ví dụ, ở Salar de Atacama, người ta ước tính rằng hơn 1.700 lít nước muối giàu lithium được bơm lên từ mặt đất mỗi giây.
Khi các hồ bị rút bớt nước đi, chúng trở nên mặn hơn có thể ảnh hưởng hoặc thậm chí giết chết các sinh vật sống dưới nước mà hồng hạc ăn. Và, nếu không có đủ thức ăn, những con chim sinh sản ít hơn, bay đi nơi khác hoặc chết đói.
Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng quần thể hồng hạc ở Salar de Atacama đã giảm 10-12% từ năm 2002 đến 2013 (những năm gần đây nhất với dữ liệu đáng tin cậy).
Nhóm nghiên cứu liên kết sự suy giảm với sự gia tăng khai thác lithium trong những năm đó, vì sự sụt giảm 11% của mặt nước hồ đã được quan sát thấy trong những tháng mùa đông.
Bên cạnh đó "tiếng ồn và lưu lượng xe cộ" từ hoạt động khai thác cũng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến các loài chim.
Tại sao chúng ta cần bảo vệ thiên nhiên
Hồng hạc không chỉ đẹp mà chúng thực sự rất quan trọng trong hệ sinh thái hồ nước mặn và đặc biệt là đối với Salar de Atacama.
Theo nghiên cứu, hồng hạc là loài ăn cỏ, dành nhiều thời gian để nhai các sinh vật nhỏ bé từ dưới cùng của chuỗi thức ăn, góp phần vào sự cân bằng của hệ sinh thái.
Chúng cũng là một đại diện về sức khỏe hệ sinh vật của hồ, có nghĩa là nếu chúng không thể sống sót, thì không loài gia cầm nào khác có thể làm được.
Trên hết, nhiều cộng đồng địa phương trong vùng phụ thuộc vào những loài chim này để làm du lịch. Nhưng cũng có một số tin tốt: quần thể hồng hạc không hề suy giảm trong khu vực Tam giác Lithium rộng lớn hơn.
Điều này có nghĩa là trong khi hoạt động khai thác ở hồ Atacama đe dọa các loài chim, các hồ khác vẫn có thể hỗ trợ chúng, và thậm chí giảm bớt tổn thất ở những nơi khác. Nhưng dù vậy các nhà nghiên cứu vẫn cho thấy rằng các hoạt động khai thác ít nhất nên hạn chế việc mở rộng địa lý của mình.
Không có lạ khi sự bùng nổ nhu cầu lithium đã và đang có tác động tiêu cực đến động vật hoang dã và đa dạng sinh học. Và thay vì giảm thiểu thiệt hại, ngành công nghiệp các nhà nghiên cứu cho rằng các doanh nghiệp nên tập trung vào các hoạt động khai thác các loại năng lượng bền vững hơn, hoặc tốt hơn – vào việc tái chế lithium.
